<< Retour

CARMINA TITVLORVM IVRIS PONTIFICII

L'usage de citer les sources juridiques d'après leurs premiers mots (pratiqué encore de nos jours pour les encycliques, bulles et autres textes pontificaux) implique que soit connu par coeur l'ordre dans lequel ces textes se succèdent dans les recueils.

Des moyens mnémotechniques ont été utilisés pour en faciliter la mémorisation — tels ces hexamètres que l'on trouve dans de nombreux manuscrits et éditions imprimées et qui remontent au XIVe siècle.

Déplacez le curseur sur le texte pour le décrypter
Les titres représentés dans les suppléments à la collection de Grégoire IX sont signalés entre crochets :
S = Sexte; C = Clémentines; J = Extravagantes de Jean XXII; X = Extravagantes communes

Primi libri tituli sunt in Decretalibus XLIII,
in Sexto XXII, in Clementinis XII

Primo summa fides. statuit. rescripta. suescit.
Postulat. electos. translatos. auctor et usu.
Inde renuntia. de supplenda. tempora. scrutor.
Ordo resignantis. aetas. ac ungo. sacramen.
Filius et servus. obnoxius et vitiatus.
Hinc bigamus. clerus et peregrinus. et archi.
Archipres. primic. sacrist. custos. vice fungens.
Delega. legat. et dictus ab ordine iudex.
Iudicis officium. maior. pax. pacta sequuntur.
Transigo. postulo. post procuro. syndicus exto.
Vis metus. integrat. ac aliena. et arbiter hinc est.

Secundi libri tituli sunt in Decretalibus XXX,
in Sexto XV, in Clementinis XII

Iudicium. forus. atque libellus. mutua poscens.
Litem contestans. sine quo non suscipe testes.
Iurat. dilatis. et feria. ordinem noscit.
Plus peto. de causa. spoliatos restituendo.
Est dolus. et missus. lis pendens. atque sequestra.
Confessis. probo. sunt testes. quoque cogo.
Instruo. praesumo. iusiurans. excipiendo.
Praescribit. sententiat. appellat. peregrinans.
Utilis omnibus. bis est Confirmatio iuncta.

Tertii libri tituli sunt in Decretalibus XXX,
in Sexto XV, in Clementinis XVII

Vita decens. clericus habitans. clerusque iugatus.
Non residens. praebens. aeger vel debilitatus.
Instituo. concedendo. ne sede vacante.
Et sine consensu. maior pars. non minuantur.
Non alieno. trado precario. commodo. pono.
Vendo. loco. muto. de feudis. pignoribusque.
Atque fideiussor. et solvit. dona. peculi.
De testamentis. etiam succedo. sepultus.
Parochiis. decimis. hinc regula religionis.
Conversus coniunx. infidus. vota redempta.
deque statu monachi, domibus subiunge capellas,
Iure patronatus, de censibus. ara sacrata.
Missae. baptismus. quo non est presbyter usus.
Eucharistia. reliquiae. ieiunia serva.
Purificans. ac aedificans. immunis adhaeret.
Clerice vel monache dimitte negotia saecli.

Quarti libri tituli sunt in Decretalibus XXI,
in Sexto III, in Clementinis I

Sponsus et impubes. et clandestina. duorum.
Condicione. vovens. quam polluit atque leprosus.
Servus. de natis. sequitur cognatio duplex.
Post consanguineam. consanguinitas. gelidique
Ac Interdictum. qui nati legitimi sunt
Accusare queunt. divortia. dote. secundis.

Quinti libri tituli sunt in Decretalibus XLI,
in Sexto XIII, in Clementinis XI

Accusatio. sive calumnia. sit tibi Simon.
Praelati. Rabbi. Iudaeis. haereticos. dant.
Schismaticis. vel apostaticis. natos perimentes.
Infans expositus. homicidia. luditur hastis.
Cleri pugna. sagittat. adulter. postea raptor.
Furtis. usuris. de falsi crimine. sortes.
Colludo. pecco. venor. ferio. maledico.
Post interdictum celebrans. ac ordinis expers.
Saltus. furtivus. excessus. opusque novellum.
Lex privata subit. purgat cum canone. vulgus.
Damnum. cum poenis. post poenitet. est anathema.
Verborum sensus. sequitur quoque regula iuris

Titulorum iuris pontificii numerum,
qui sunt in Decretalibus CLXXXV,
in Sexto LXXVIII, in Clementinis LIII,
facili stylo indicant haec quattuor carmina

Centum titulos octogintaque volumen
Gregorii noni ponit, quinos superaddens.
At septuaginta septem numerat tibi Sextus.
Ex Clemente duas quinquagintaque notabis.

<< Retour